Zəlzələlər qızıl külçələrinin əmələ gəlməsinə kömək edir

Alimlərə görə zəlzələlərin titrəmələri kvarsın elektrik enerjisi istehsal etməsinə və yeraltı geotermal mayelərdə mövcud olan qızıl ionlarının azalmasına səbəb olduğunu aşkar ediblər.

Poliqon xəbər verir ki, bu barədə “Nature Geoscience” jurnalında məlumat dərc edilib.

“Biz göstərmişik ki, qızıl tərkibli süxurlarda kvars kristallarının mexaniki deformasiyası bu metalın duzlarının məhlullarında qızıl nanohissəciklərin əmələ gəlməsi, habelə onların sonrakı böyüməsi və tərkibində toplanması üçün zəruri olan elektrokimyəvi reaksiyaları işə salmaq üçün kifayət qədər güclü elektrik gərginliyi yaradır. Bu, böyük qızıl külçələrinin mövcudluğunu, eləcə də onların kvars yataqları daxilində çatlarda əmələ gəlməsinin xarakterini izah edir”, deyə nəşr yazır.

Bu nəticəyə Sidneydəki Avstraliya Neytron Səpilmə Mərkəzinin (ANSTO) tədqiqatçısı Vladimir Luzinin rəhbərlik etdiyi bir qrup avstraliyalı geoloq kvars yataqlarının və hidrotermal mayelərin bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqəsini öyrənərkən gəlib. Elm adamlarının bu qarşılıqlı əlaqəyə marağı onunla bağlıdır ki, Yer kürəsində mövcud olan bütün yerli qızıl yataqları, ehtimal ki, oxşar şəkildə formalaşmışdır.

Elm adamları bunun necə baş verdiyini hələ dəqiq deyə bilmirlər, lakin bir çox tədqiqatçılar bu mayenin temperaturu, təzyiqi və kimyəvi tərkibi dəyişdikdə xalis qızılın hissəciklər və külçələr şəklində çökdüyünə inanırlar. Luzin və onun həmkarları kvarsın müxtəlif mexaniki deformasiyalar, o cümlədən seysmik vibrasiyaya məruz qaldıqda elektrik cərəyanı yaradan təbii pyezoelektrik material olduğuna əsaslanan alternativ nəzəriyyə təklif etdilər.

Bu elektrik, elm adamlarının təklif etdiyi kimi, qızıl ionlarının digər molekullarla reaksiyaya girməsinə, onlardan elektronları “aparmasına” və nanohissəciklər şəklində çökməsinə səbəb olur. Alimlər bu ideyanı rəhbər tutaraq mineralı zəlzələlərlə eyni tezlikdə uzadan və sıxan xüsusi maşının içərisinə kvars süxurları təbəqəsi və qızıl xlorid məhlulu yerləşdirib və qızıl tərkibli kvars damarlarının bu analoqlarının görünüşünün necə dəyişdiyini izləyiblər.

Bu təcrübələr göstərib ki, qızıl nanohissəciklər kvars süxurlarının təbəqələri arasında sürətlə peyda olub, sonradan ölçüləri bir neçə mikrometr diametrli qızıl qum dənələrinə qədər böyüyüb. Bu proses qızıl nanohissəciklərinin layda artıq mövcud olduğu hallarda əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirir ki, bu da onların qızılın çökməsi prosesində və qızıl külçələrinin əmələ gəlməsində mühüm rolunu göstərir.

Alimlər bunun başa düşülməsi yeni qızıl yataqlarının axtarışına kömək edəcək.

Poliqon.info