Buqələmun ölkə: Serbiya ABŞ, Rusiya, Çin və Aİ arasında parçalanıb

Poliqon xəbər verir ki, bu barədə Financial Times-ın məqaləsində deyilir.

Qeyd olunur ki, Serbiyanın paytaxtı Belqradın mərkəzində onlar Yuqoslaviyanın keçmiş Müdafiə Nazirliyinin binasını söküb orada mehmanxana və yaşayış kompleksi tikməyi planlaşdırırlar. İnvestorlar 1990-cı illərdə iki dəfə NATO-nun bölgədə serb təcavüzünü dayandırmaq üçün hərbi müdaxilələrinə rəhbərlik edən Belqradın uzun müddətdir rəqibi olan amerikalı bizneslər olacaq.

Razılaşmanın arxasında Donald Tramp administrasiyasının keçmiş köməkçisi Riçard Qrenell dayanır. Təhlilçilərin fikrincə, bu razılaşma bloklara qoşulmayan kiçik bir ölkənin Trampın Ağ Evə mümkün qayıdışına necə hazırlaşa biləcəyinə bir nümunədir. Bu, həm də Qərbin Serbiyanın Rusiyadan ayrılmasının prioritet məsələyə çevrildiyi bir vaxtda ona artan diqqətini əks etdirir.

Serbiya prezidenti Aleksandar Vuçiç israr edir ki, sövdələşmə sırf biznes layihəsidir və '"xeyirxahlıq'" ideyasını rədd edir. Bununla belə, müəlliflərin fikrincə, müqavilə açıq şəkildə siyasi görünür, çünki qarşı tərəf Serbiya dövlətidir. O, noyabrda Trampın seçkilərdə qələbə qazanacağı təqdirdə Vuçiçə Ağ Evlə sıx əlaqəni təmin edir.

Bundan əlavə, keçmiş prezident ikinci müddətə yenidən seçilərsə, Qrenell potensial dövlət katibi adlandırılır. O, Belqradda belə bir investisiya ideyasını ilk dəfə Trampın Balkanlar üzrə nümayəndəsi olarkən səsləndirib. Məsələ ilə tanış olan insanların fikrincə, saziş Serbiyaya Amerika sərmayəsinin təşviq edilməsi, onu Qərbin təsir dairəsinə cəlb etmək və onun Rusiya ilə köhnə münasibətlərini zəiflətmək üçün daha geniş baxışla bağlı idi:

"Düşünürəm ki, biz bu ölkəyə sərmayə yatırmaq üçün mühüm addımlar atmışıq. Serbiyanın Rusiya və Çinin təsirindən çıxması və ABŞ ilə yaxınlaşması Mən də daha çox iş görülməli olduğunu anlayıram və bunu etməyə sadiqəm".

Sərmayəçilər Moskva tərəfdarı olan güclü sağçı serb millətçi lobbisinin razılaşmanın tənqidinin qarşısını almaq üçün saytda NATO bombardmanları qurbanlarının xatirəsinə abidə ucaltmağa söz veriblər. Müəlliflər yazır ki, Avropada Belqrad razılaşması on il ərzində daxili və regional siyasətdə dominantlıq edən, Amerika və Aİ ilə Rusiya və Çinə qarşı oynamağı sevən 54 yaşlı Vuçiçin klassik bahis manevri kimi qəbul edilir.

Vuçiç ABŞ-la işləyərkən belə Çinlə münasibətləri inkişaf etdirir və Serbiyanın Moskva ilə münasibətlərini daha çox vasitəçilər vasitəsilə və Rusiya prezidenti Vladimir Putini məsafədə saxlasa da, davam etdirie. Serbiya Rusiyaya qarşı sanksiyaları dəstəkləməyən iki Avropa ölkəsindən (digəri Belarusdur) biridir.

Pekinə gəlincə, Serbiya və Macarıstan Çin prezidenti Si Szinpinin may ayında Fransaya dövlət səfərindən sonra səfər etdiyi yeganə iki Avropa ölkəsi olub. Çin böyük sərmayələr qoyur və ən populyar xarici ölkə kimi serb rəy sorğularında tez-tez üstələyir.

Eyni zamanda, Vuçiç Fransa prezidenti Emmanuel Makron ilə əlaqələri gücləndirir və qərbi Serbiyada Avropanın potensial olaraq ən böyük litium mədəninin, çox milyard dollarlıq layihənin inkişafına kömək etmək üçün Aİ əməkdaşlığına təkan verir. Vuçiç bildirir ki, Serbiya 12 ildir Aİ-yə üzvlüyə namizəddir, lakin o qədər də irəliləyiş əldə etməyib.

"Vuçiç inklüzivlik siyasəti aparır", deyə Vyana İnsan Elmləri İnstitutunun tədqiqatçısı İvan Vejvoda bildirir.

Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı işğalı Vuçiçin cəlb edilməsini Qərb ölkələri üçün prioritet etdi. Səbəb Moskvanın qonşu Bosniya və Herseqovina və üsyankar serb azlıqların məskunlaşdığı Kosovoda düşmənçiliyi qızışdırmağa cəhd edə biləcəyi ilə bağlı narahatlıqdır.

Qərb diplomatları və regional analitiklər Vuçiçin Qərbə meyl etdiyini düşünürlər. O, üçüncü şəxslərə sursat satmaqla Kiyevə sakitcə kömək etdiyini də praktiki olaraq təsdiqləyir:

"Vuçiç nə rus himayədarı, nə də balaca Putindir, çünki onu bəzən təsvir edirlər. Serblərin çoxu Putini sevirmi? Bəli. Rusiyanı sevirlərmi? Bəli. Amma jara getmək istərdiniz deyə soruşduqda, hamısı Qərbi Avropaya getmək istəyir", deyə Vejvoda vurğulayır.

Jurnalistlərin fikrincə, Vuçiçi ən yaxşı buqələmun kimi təsvir etmək olar. Trampın ikinci müddətinin Serbiyaya necə təsir edə biləcəyi ilə bağlı suala Vuçiç cavabdan yayınıb: "Mən tərəf tutan bir çox Avropa liderləri qədər böyük lider deyiləm. Dostum Viktor Orban 100% Trampın tərəfindədir. 100% Baydenin tərəfində deyiləm və nəticələri gözləyirəm".

İndi region üçün əsas sual Trampın yenidən seçilməsinin Serbiyanın ən yaxın qonşuları arasında uzun müddətdir davam edən acı fikir ayrılıqlarına necə təsir edə biləcəyidir. Serb xalqının vətəni olan Kosovonun statusu 1999-cu ildən, NATO-nun bombalama kampaniyası Serbiyanın 2008-ci ildə müstəqilliyini elan etməsinə yol açdıqdan sonra bölgədə siyasi ağrı nöqtəsi olub.

Poliqon.info