De Vaal hesab edir ki, Cənubi Qafqaz bütövlükdə dünyanın əsas güc mərkəzlərinin maraqlarının toqquşması meydanına çevrilir...
Britaniyalı jurnalist Tomas de Vaal yazır ki, Azərbaycan həm Qərb, həm də Rusiya üçün regionda əsas rol oynamağı öz üzərinə götürür.
Poliqon xəbər verir ki, “Foreign Affairs” nəşri üçün yazdığı “Azərbaycanın yüksəlişi, Gürcüstanın sürtüşmələri, Rusiyanın İran və Yaxın Şərqə pəncərə açmaq cəhdləri” adlı son məqaləsində Tomas de Vaal Cənubi Qafqazın hər üç ölkəsində baş verənləri, o cümlədən Qərb və Rusiyanın regiondakı maraqlarının qarşılıqlı təsirini təhlil edib.
De Vaal qeyd edir ki, Azərbaycanın regional oyunçu kimi nüfuzu ciddi şəkildə yüksəlir.
“Bunun fonunda regionun digər iki ölkəsi - Gürcüstan və Ermənistanda tektonik sürüşmələr müşahidə olunur. Ermənistan sürətlə Qərbə üz tutur. Gürcüstanın hakim partiyası isə Qərblə onilliklər boyu davam edən yaxın münasibətini Rusiyadan ilham alaraq “Xarici təsir haqqında” qanunu qəbul etməklə, kəsir.
Müəllif hesab edir ki, Cənubi Qafqazın bu yenidən qurulmasında Rusiyanın özünün mürəkkəb motivləri aydın deyil.
“Rusiyanın təcili olaraq cənubda biznes tərəfdaşlarına və ticarət yollarına və təbii ki, İrana quru nəqliyyat marşrutuna ehtiyacı var”, deyə müəllif fikrini izah edir.
De Vaal vurğulayır ki, Azərbaycan Rusiya ilə bağlı baş verən geosiyasi dəyişikliklərdən ən çox faydalanan ölkədir.
“Azərbaycan Şərqlə Qərbin qarşılıqlı fəaliyyətində fəal oyunçudur, ölkə neft və qazı Bakının yaxın müttəfiqi olan Gürcüstan və Türkiyədən keçən boru kəmərləri vasitəsilə Avropa bazarlarına çatdırır. Ölkənin İranla sərhədi var və o, Şimaldan Cənuba və Rusiya ilə Yaxın Şərq arasında bir növ “qapı” rolunu oynayır”, deyə de Vaal vəziyyəti təsvir edir.
Analitikin sözlərinə görə, Moskva Qərblə, o cümlədən nəqliyyat dəhlizləri uğrunda mübarizə aparır.
“Moskva üçün bütün bunlar Ukraynada müharibənin yaratdığı iqtisadi boşluğu kompensasiya etmək naminə Qərblə yeni ticarət yolları yaratmaq yarışının bir hissəsidir”, deyə ekspert qeyd edir.
De Vaal vurğulayır ki, Azərbaycan öz mövqeyi sayəsində hər iki tərəfdə oynaya bilib.
“Azərbaycan həm Orta Dəhliz marşrutu üzrə mərkəzi ölkədir, həm də artan həcmdə Aİ-yə qaz ixracatçısı, eyni zamanda, Rusiya şirkətləri və ixracatçıları ilə ticarət üçün ideal aktyordur. Hələ mart ayında Oksford Enerji Tədqiqatları İnstitutu təklif etmişdi ki, Azərbaycan Türkiyə ilə əməkdaşlıq edərək, Rusiya qazı üçün xarici bazarlara qanuni şəkildə axacaq bir qovşaq yaratmağa kömək edə bilər. Bu baxımdan Azərbaycanın artan regional vasitəçi statusu sayəsində Bakı həm də Rusiyaya İranla daha güclü əlaqələr qurmaq məqsədlərini həyata keçirməyə imkan verə bilər”, deyə britaniyalı ekspert regiondakı vəziyyəti təhlil edir.
“İrana gedən nəqliyyat dəhlizlərinə gəlincə, “Zəngəzur dəhlizi” Moskva üçün ən cəlbedici görünür”, deyə de Vaal vurğulayır. Ekspertin fikrincə bu variant Moskva üçün ən sərfəli variantdır, çünki Rusiya həm İran, həm də Türkiyə ilə həmsərhəd olan Naxçıvana birbaşa marşrut əldə edəcək.
“Əslində, bu şimal-cənub oxu, İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Fars Dəhlizi kimi tanınan yolu - İrandan Azərbaycandan keçən və Rusiyaya gedən avtomobil və dəmir yolu marşrutunu effektiv şəkildə canlandıracaq və bu, “Lend-Liz” yardımının ən azı yarısını təmin edəcəkdir. ABŞ münaqişə zamanı Sovet İttifaqına yardım etdi. Taleyin qəribə ironiyası ilə eyni ox indi Moskva üçün ABŞ və Qərbə qarşı indiki mübarizəsində həyati əhəmiyyət kəsb edir”, deyə analitik məqaləsində qeyd edir.
De Vaal hesab edir ki, Cənubi Qafqaz bütövlükdə dünyanın əsas güc mərkəzlərinin maraqlarının toqquşması meydanına çevrilir.
“Rusiya regionda əvvəlkindən daha zəif görünür, lakin Qərb də güclü görünmür. Avropa və ABŞ təkcə Rusiya ilə deyil, digər güclərlə, o cümlədən Çinlə də nüfuz uğrunda yarışır. Həmişə olduğu kimi gözlənilməz olan bir bölgədə heç bir şey təbii qəbul edilə bilməz”, deyə Tomas de Vaal fikrini yekunlaşdırır.
Poliqon.info
Digərxəbərlər
Populyar xəbərlər
