Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi Ermənistan və İranın geosiyasi maraqlarına nə qədər xidmət edir?

Politoloq: “Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi həm İran, həm də Ermənistan üçün vacibdir”.

“Son on ildə atılan məqsədyönlü addımlar nəticəsində Azərbaycan Avropa ilə Asiya arasında əsas lojistik mərkəzə çevrilib”.

Bu sözləri politoloq Tofiq Abbaslı Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinə artan marağın səbəblərini PİA.az-a şərh edərkən qeyd edib.

Putinin Tehranda Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin inkişaf etdirilməsi və daha da şaxələnməsinə maraqlı olduğu göründü. Belə ki, Rusiya prezidenti Rəşt-Astara dəmir yolunun tikintisinin sürətləndirilməsinin vacib olduğunu bəyan etdi. Putin jurnalistlərə açıqlamasında dedi ki, Rusiya “Şimal-Cənub” nəqliyyat dəhlizinin işə salınması üçün Rəşt-Astara dəmir yolunun İran ərazisindən keçən hissəsini tikməyə hazırdır.

Onun sözlərinə görə, Rusiya “Şimal-Cənub” dəhlizinin işə salınması üçün Cənubi Qafqazda İrana gedən nəqliyyat infrastrukturunun bərpası məsələsinin həlli ilə məşğul olur. Bu, İranın cənub limanlarına, oradan isə Fars körfəzinə və Hindistana gedən qısa marşrutdur

Tehran sammitindən həmən sonra isə Azərbaycan və Rusiya xarici işlər nazirləri Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizini müzakirə ediblər. Zəngəzur dəhlizinin də daxil olduğu Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin işlək olması Ermənistan və İranın geosiyasi maraqlarına nə qədər xidmət edir?

Mövzunu PİA.az-ın əməkdaşı politoloq Tofiq Abbaslı ilə müzakirə edib.

Tofiq Abbaslı: “Dünyada yükdaşımalar və lojistika mərkəzlərinə sahib olmaq uğrunda mübarizə gedir. Mən deyərdim ki, hətta bu iqtisadi müharibəyə bənzər bir mübarizədir”.

İranın müxtəlif ölkələrə, dənizlərə və körfəzlərə çıxışlarının olduğunu vurğulayan politoloq PİA.az-a açıqlamasında qeyd edib ki, İran üçün indiki şəraitdə onların ölkəsindən çıxışlar şaxələnsin, nəqliyyat dəhlizləri müxtəlif istiqamətlərə yönəlsin. O cümlədən Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin şaxələnməsi və genişlənməsi də İran üçün son dərəcə mühümdür:

“Nəqliyyat dəhlizlərinin fəaliyyətdə olması, onların işlək vəziyyətə gətirilməsi konkret ölkələrin, yəni o proseslərə aidiyyətı olan məmləkətlərin marağındadırsa və onlar bu işdə əməli dəstək göstərə bilirlərsə, onda bu proseslər tez bir zamanda təmin olunur. Bizim bölgədə müxtəlif variantlar var. Bunlar Şimal-Cənub, Şərq-Qərb və onların da şaxələri var. Bunlar hamısı inkişaf etdikdə müxtəlif yeni əməkdaşlıq formatları da formalaşacaq.

Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi həm İran, həm də Ermənistan üçün vacibdir. Söhbət tək həmin ölkələrin ikitərəfli maraqlarından getmir. İran böyük dövlətdir. Onun müxtəlif ölkələrə, dənizlərə və körfəzlərə çıxışı var. İran üçün indiki şəraitdə son dərəcə mühümdir ki, onların ölkəsindən çıxışlar şaxələnsin, nəqliyyat dəhlizləri müxtəlif istiqamətlərə yönəlsin. O cümlədən Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin şaxələnməsi və genişlənməsi də İran üçün son dərəcə mühümdür. Çünki dünyada yükdaşımalar və lojistika mərkəzlərinə sahib olmaq uğrunda mübarizə gedir. Mən deyərdim ki, hətta bu iqtisadi müharibəyə bənzər bir mübarizədir.

Son dövrlərdə dövlət rəhbərləri, iqtisadi blokaların iştirakçıları yükdaşımalara və lojistik mərkəzlərə böyük önəm verirlər. Çünki bu real mənfəət gətirir. Digər tərəfdən də kommunikasiya prosesini təmin edir, dünya iqtisadiyyatının dövriyyəsini qüvvədə saxlayır. Kommunikasiya olmasa, heç vaxt inkişaf da olmaz.

Bu proseslərdə də Azərbaycan özünəməxsus rol oynayır və artıq demək olar ki, son on ildə atılan məqsədyönlü addımlar nəticəsində Azərbaycan Avropa ilə Asiya arasında əsas lojistik mərkəzə çevrilib. Bizim bölgəmiz son dərəcə həlledici bölgədir. Azərbaycan müxtəlif istiqamətlərə və müxtəlif bölgələrə açar rolunu oynayır. Azərbaycanın da marağı odur ki, yenidən fəaliyyətə başlayan, tikilməkdə olan bu kommunikasiyalarda qırmızı işıq yox, yaşıl işıq yandırılsın və biz onu təmin edirik.

Tofiq Abbaslı: “İndi gündəmdə Orta Dəhliz söhbəti var. Bu Çindən, Hindistandan, bizim bölgədən keçərək Avropaya uzanan bir xətdir”.

Azərbaycan onsuz da bilir ki, Ermənistan bütün regional layihələrdə dağıdıcı rol oynayır. Onların marağında olan odur ki, özləri kimi bütün ölkələri də müflis vəziyyətə salsınlar. Ancaq bu olan iş deyil. Çünki bu yalnız və yalnız xəstə təfəkkürün məhsuludur. İnsanlar, xalqlar həmişə çalışırlar ki, tərəqqi etsinlər, güzəranlarını düzəltsinlər. Bu işlərdə də yükdaşımaların böyük rolu var. Çünki onlar uzaqdan-uzağa lazım olan malları, texnologiyaları sorğu ilə sifariş edirlər. Aldıqdan sonra da onun xeyrini görürlər.

Bildiyimiz kimi indi gündəmdə Orta Dəhliz söhbəti var. Bu Çindən, Hindistandan, bizim bölgədən keçərək Avropaya uzanan bir xətdir. Ukrayna Rusiya münasibətləri çərçivəsində biz görürük ki, nə dərəcədə Orta Dəhlizə maraq artıb. Orta Dəhliz də məhz Azərbaycanın hüdudlarından keçir. Buna görə də ölkəmiz bütün proseslərin hamısını təmin edir. Ermənistan bu proseslərdə nə qədər maneçilik törətsə də, heç nəyə nail ola bilməyəcək. Çünki artıq müharibənin nəticələri gündəmdədir. Eyni zamanda Azərbaycan dövləti proseslərin hamısını nəzarətdə saxlayır”.

Nərminə UMUDLU
pia.az