Rusiya Aİ sanksiyalarından yan keçir və hələ də müasir mikroelektronika alır...

Yüksək səviyyəli bir avropalı diplomatın fikrincə, Rusiya yarımkeçiricilər və digər texnologiyaların tədarükünü təmin etmək üçün Avropa İttifaqı və G7 sanksiyalarından uğurla yan keçir.

Poliqon.info xəbər verir ki, bu barədə Bloomberg Agentliyinin məlumatında bildirirlir.

Nəşr qeyd edir ki, bütövlükdə Rusiya idxalı əsasən 2020-ci il səviyyəsinə qayıdıb və ticarət məlumatlarının təhlili göstərir ki, Aİ və digər müttəfiq ölkələrdə istehsal olunan qabaqcıl çiplər və prosessorlar Türkiyə, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Qazaxıstan kimi üçüncü ölkələr vasitəsilə Rusiyaya göndərilir. Məlumatlar göstərir ki, bəzi sahələrdə real təsir hələ Aİ rəsmilərinin ümid edə biləcəyi səviyyədə deyil.

“Təkcə yeni sanksiyalara imza atmaq kifayət deyil, İndi hökumətlərin icra mexanizmlərinə ehtiyacı var”, deyə “Oliver Wyman” konsaltinq firmasının beynəlxalq maliyyə cinayətləri təcrübəsinin rəhbəri Daniel Tannebaum bildirib

“Pekinin tədarükdə getdikcə daha vacib rol oynaması səbəbindən Çindən Rusiyaya texnologiya ixracı da artıb”, deyə həssas məlumatları müzakirə edərkən adının çəkilməsini istəməyən bir diplomat qeyd edib.

Aİ 1500-ə yaxın insana sanksiya tətbiq edib, yüzlərlə mal və texnologiyanın ixracını məhdudlaşdırıb və Moskvanın bir çox əsas gəlir mənbələrini hədəf alıb. Lakin bəzi rəsmilər blokun hələ də bu tədbirləri həyata keçirmək üçün effektiv mexanizmə malik olmamasından və bu sahədə ABŞ-dan geri qalmasından narahatdırlar.

Xarici güclərə sanksiya tətbiqinin ABŞ-ın daha uzun tarixə malik mərkəzləşdirilmiş agentliyi, daha səmərəli məlumat toplama prosedurları, ölkədə və xaricdə qaydaların tətbiqi üçün güclü qanunvericilik və alətlər var.

Aİ-də isə bu iş əsasən üzv dövlətlərin hüquq-mühafizə orqanlarının çiyinlərinə düşən “yamaq” işidir. Avropa Komissiyası icraata nəzarət edərkən və tövsiyələr verərkən, milli qurumlar pozuntuların aşkar edilməsinə və cərimələrin tətbiqinə cavabdehdir. Bu isə nəticələrin uyğunsuzluğu deməkdir.

Nəhayət, bu, siyasi iradə məsələsidir, prosesdə iştirak edən bir Aİ rəsmisi deyibki, milli məmurlar öz ölkələrinin şirkətlərini qarşı təzyiqlərdən qoruyurlar.

“Bizim sanksiyalarımız sərtdir və Rusiyada davamlı iqtisadi tənəzzülə səbəb olur. Lakin onların effektivliyi həm də onların nə qədər yaxşı tətbiq olunmasından asılıdır”, deyə keçən həftə Avropa Komissiyasının vitse-prezidenti Valdis Dombrovskis deyib.

İlk baxışdan sanksiyalar təsirli görünür. Lakin Cenevrədə yerləşən “Trade Data Monitor” tərəfindən tərtib edilən məlumatlar göstərir ki, sanksiya tətbiq edilən malların bəziləri, xüsusən də qabaqcıl yarımkeçiricilər üçüncü ölkələr vasitəsilə Rusiyaya daxil olur və onların bir çoxu Rusiyanın Ukrayna işğalından sonra ticarət vərdişlərini kəskin şəkildə dəyişib.

Hesabata əsasən, bəzi hallarda Rusiyaya hərbi təyinatlı texnologiyanın ixracı faktiki olaraq sıfırdan milyonlarla dollara qədər artıb.

Buna Qazaxıstan əsas nümunədir. 2022-ci ildə bu Mərkəzi Asiya ölkəsi Rusiyaya əvvəlki illə müqayisədə 3,7 milyon dollar dəyərində daha artıq qabaqcıl yarımkeçiricilər ixrac edib.

2017-2021-ci illər arasında Rusiya Aİ, ABŞ, Yaponiya və Böyük Britaniyadan hər il orta hesabla 163 milyon dollar dəyərində qabaqcıl çiplər və inteqral sxemlər alıb. 2022-ci ildə bu məbləğ təxminən 60 milyon dollara düşüb.

Məlumatlar göstərir ki, Türkiyə, Serbiya, BƏƏ və Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiyanın yarım onlarla başqa ölkəsi bu boşluğu doldurmağa kömək edib. Eyni zamanda, müttəfiq ölkələrdən bu ölkələrə yüksək texnologiyalı komponentlərin tədarükü də analoji miqdarda artıb. Eyni nümunələr yüzlərlə məhsul kateqoriyasında görünür, lakin inkişaf etmiş çiplərə və inteqral sxemlərə gəldikdə vəziyyət xüsusilə kəskindir.

Lakin daşınmaların izlənilməsi asan proses deyil. Alıcılar bəzən mallarının son təyinat yerini gizlətmək üçün mürəkkəb korporativ razılaşmalardan və paylama modellərindən istifadə edirlər. Natamam sənədləşmə qeyri-şəffaflığı, eləcə də malların nəqliyyat vasitələri arasında daşındığı və ya yönləndirildiyi sözdə köçürmə nöqtələrini əlavə edə bilər.

Aİ ölkələri indiyə qədər bu vasitələrdən bəzilərini istifadə etməkdə və ən azı ictimai yerlərdə potensial pozuntularla məşğul olmaqda tərəddüd edir. Rəsmilər və diplomatlar deyirlər ki, Aİ-nin icra rejiminin sərtləşdirilməsi ilə bağlı müzakirələr polisə gəldikdə Brüssel və Avropa paytaxtları arasında məsuliyyət payının harada olması ilə bağlı müzakirələrə səbəb olub.

“Əlbəttə ki, Aİ səviyyəli bir qurumun buna cavabdeh olması hər kəs üçün daha rahat olardı”, deyə Latviya Maliyyə Kəşfiyyatı Xidmətinin direktoru vəzifəsini icra edən Toms Platacis Bloomberg-ə müsahibəsində deyib.

Latviya sanksiyaların pozulmasına görə cinayət məsuliyyəti tətbiq edib, digər Aİ ölkələri isə bunu etmirlər və buna görə də qanunu pozanlar sanksiyalardan yayınmanın daha az potensial cəzaya səbəb olduğu başqa ölkələrə üz tuturlar”, deyə Toms Platacis əlavə edib.

“İxrac sanksiyalarının tətbiqi əhəmiyyətsiz bir iş deyil. Hər bir hökumət istəyir ki, başqa ölkələr onların təcrübələrini tətbiq etsin, lakin hər bir hökümət də öz firmalarına qarşı yumşaq davranmağa üstünlük verir. “Soyuq müharibə” dövründə ixrac məhdudiyyətləri təcrübəsi bunu açıq şəkildə göstərir. Ona görə də sanksiyaların tətbiqini milli hökumətlərə həvalə etmək həmişə mükəmməl nəticə verməyə bilər”, deyə problemlə bağlı Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının baş iqtisadçısı Beata Yavorçik bildirib.

Tərcümə Poliqon-a aiddir

Poliqon.info