İrana pilotsuz təyyarə hücumu: Şəkil dəyişdirilib və əlcəklər çıxarılıb... - Təhlil

PİA.az xəbər verir ki, bu barədə İsrailin The Yerusalem Post qəzetinin məqaləsində bildirilir.

Yəqin ki, həftəsonu İranın İsfahandakı obyektlərinə pilotsuz təyyarə hücumuilə bağlı kiminsə məsuliyyəti üzərinə götürməsi üçün illər keçəcək. Lakin artıq bu hücum bir neçə gün ərzində İranla bağlı bütün mənzərəni dəyişmiş ola bilər.

Ən mühüm nəticə: ABŞ İslam Respublikasına qarşı səbrini itirib, bu və ya digər şəkildə əzələlərini oynatmağa başlayıb və xarici mənbələrə görə, Vaşinqton İsrailə bunun üçün daha çox dəstək verməyə hazırdır.

Keçən həftəy ABŞ və İsrailin bir sıra birgə hərbi təlimləri olub ki, bu da Tehrana ən azı nüvə proqramının gedişatını dondurmaq üçün xəbərdarlıq ola bilərdi. Bununla belə, bu təlimlər tez-tez Vaşinqtonun diplomatiyaya qayıdışla bağlı ümidverici mesajlar verməsinin arxada qalmasının, daha doğrusu diplomatiyaya ümid qalmadığının göstəricisi idi.

2022-ci ilin may ayında ABŞ İsrailin sərhədlərindən uzaqda “dərin” hücumlar həyata keçirmək üçün indiyə qədər ən böyük təlimlərindən birini keçirməsi üçün İsrail Hərbi Hava Qüvvələrinə yanacaqdoldurma platformaları təqdim emiştdi. Bu “metafora” daha çox İran üçün idi.

2022-ci ilin iyulunda ABŞ və İsrail İsraili İranın ballistik raket təhdidlərindən qorumaq üçün birgə təlim keçirdilər. ABŞ-İsrail dəniz qüvvələri və digər qoşunları da müxtəlif təlimlər keçirmişdilər.
Bununla belə, 2022-ci ilin avqustuna qədər ABŞ və dünya gücləri İran haqqında sanki nüvə sazişinə qayımağa hazır kimi danışırdılar.

Beləliklə, 2022-ci ilin avqustundan əvvəlki təlimlərin ayətullahların nüvə proqramına qarşı uyğun hərbi variantı dəstəkləməkdə ABŞ-ın ciddiliyi ilə bağlı çoxlu mesajlar göndərdiyini söyləmək çətindir.

ABŞ-İsrail birgə təlimi

ABŞ və İsrail 2022-ci ilin noyabrında birgə Hərbi Hava Qüvvələri təlimi keçirən zaman razılaşma pozulmuşdu, lakin Amerika danışıqlara qapını bağlamamışdı.

Yanvarın ortalarına ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken İranla həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuş Birgə Hərtərəfli Kompleks Fəaliyyət Planı barədə bildirib ki, iranlılar bir neçə ay əvvəl tez bir zamanda nüvə razılaşmasına qayıtmaq fürsətini öldürdülər.

“Birgə Hərtərəfli Kompleks Fəaliyyət Planı Vaşinqtonun gündəmində bir neçə aydır ki, praktiki məsələ kimi yer almayıb”, deyə Blinken əlavə edib.

“Biz İranda baş verənlərə diqqət yetiririk. Biz İranın Ukraynada günahsız insanlara və bütün enerji şəbəkəsinə qarşı istifadə etmək üçün Rusiyaya silah verilməsi baxımından nə etdiyinə diqqət yetiririk. İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq üçün bütün variantlar masada mövcuddur”, deyə ABŞ Dövlət katibi qeyd edib.

Qeyd edək ki, ABŞ Dövlət Departamentinin nümayəndələri əvvəllər də buna bənzər şeylər deyirdilər, bu dəfə isə bir az da” irəli gediblər.

Yanvarın 22-25-də ABŞ və İsrail “dərin” hədəflərə hücum etmək üçün ən böyük birgə təlimi ABŞ-ın milli təhlükəsizlik müşaviri Ceyk Sullivan İsrailə səfəri zamanı keçirildi.

Bu təlimlərin ortasında, yanvarın 25-də Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin baş direktoru Rafael Qrossi “Birgə Hərtərəfli Kompleks Fəaliyyət Planını“boş bir qabıq” kimi xarakterizə edərək, 2015-ci il nüvə sazişinin bərpası ilə bağlı diplomatik fəaliyyətin demək olar ki, mövcud olmadığını söylədi.

“Heç kim İranla nüvə sazişini ölü elan etməyib, lakin heç bir öhdəlik yerinə yetirilmir. Sazişdə mövcud olan bütün məhdudiyyətlər bir neçə dəfə pozulub”, deyə Grossi bildirib.

Ötən həftə sonu yanvarın 28-dən 29-na keçən gecə İsfahana pilotsuz təyyarə hücumundan bir neçə saat sonra Blinken deyib ki, Vaşinqton hələ də nüvə İranının qarşısını almaq və onun təcavüzünə son qoymaq üçün diplomatik varianta üstünlük verir. Amma “İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaq üçün bütün variantlar masada mövcuddur”, o, “Əl Ərəbiyyə”yə deyib.

Qeyd edək ki, pilotsuz təyyarə hücumu Blinkenin İrana qarşı daha sərt mövqe tutduğu və nəhəng ABŞ-İsrail birgə təlimindən bir neçə gün sonra MKİ direktoru Uilyam Börns İsraildə görüşlər keçirərkən baş vermişdi. Təbii ki, bunların hamısı təsadüf ola bilər. Baş nazir Benyamin Netanyahu bir ay əvvəl hakimiyyəti təzəcə bərpa edib, ona görə də çoxlu ABŞ rəsmilərinin İsrailə gəlməsi qəribə deyil.

Ancaq bir araya gələn məmurları, onların razılaşmanın öldüyünə dair daha sərt tonunu, birgə təlimləri və dron zərbəsini bir araya topladıqda, pilotsuz təyyarənin zərbəsinin ABŞ-ın dəstəyinə sahib olmadığı az inandırıcı görünür.

Pentaqonun ABŞ-ın pilotsuz uçan aparatların hücumunda heç bir hərbi iştirakının olmadığına dair bəyanatını təhlil etməyin hər cür yolu var. Bu, kəşfiyyat və ya kiber müdaxilə ola bilərmi? ABŞ həqiqətən heç nə etməsə belə, zərbənin məcmu effektinin vektorlarını birləşdirdikdə, İranın indi cəmi bir neçə ay əvvəl olduğundan daha çox təhlükə altında olduğu açıq şəkildə görünür.

Bayden administrasiyası təxminən iki ilə yaxındır Tehranla nüvə danışıqlarına səbir göstərirdi və ayətullahlar nüvə həddinə yaxınlaşmağa davam etdikdə, barmağını yelləməkdən və simvolik yeni sanksiyalar əlavə etməkdən başqa çox az şey edib.

Amma Vaşinqton artıq səbirli deyil. Bu səbrin tükənməsi İranın Ukraynaya hücum etmək üçün Rusiyaya pilotsuz təyyarələr verməsi və ya Tehranın öz xalqını kütləvi şəkildə qətlə yetirməsi ilə bağlıdır.

İndi sual ondan ibarətdir ki, İran 2012-ci ildə olduğu kimi bu işarəni qəbul edib davranışını hansısa şəkildə tənzimləyəcəkmi, yoxsa baş verənlərlə barışmayaraq, ABŞ-ın dəsətəyi ilə İsfahanı vuran “Mossad”la üz-üzə qalacaq?

Tərcümə PİA.az-a aiddir

pia.az