Rusiya neftinin qiyməti 38 dollara düşüb: Rublun aqibəti necə olacaq?

Rusiya nefti dünya qiymətinin yarısına, Qərbin qoyduğu qiymət tavanından isə təqribən yarım dəfə aşağı qiymətə satılır. Bloomberg-in məlumatına görə, yanvarın 6-da Urals neftinin bir barreli 38 dollara, bir qədər sonra isə 42 dollara satılıb. Bundan əlavə, Rusiya Avropa sanksiyalarına görə asiyalı alıcılara böyük endirimlər etmək məcburiyyətindədir.

PİA.az xəbər verir ki, bunun rublu və ölkə büdcəsini nə ilə təhdid etdiyi barədə news.ru araşdırma aparıb.

Rusiya nefti niyə ucuzlaşır?

“Bloomberg” yazır ki, Aİ-nin Rusiya neftinin dəniz yolu ilə tədarükünə tətbiq etdiyi embarqo və Rusiya xammalının dəyərinin məhdudlaşdırılması Moskvanı getdikcə Çin və Hindistandan asılı vəziyyətə salır. Rusiya hasilatla bağlı Yaxın Şərqdən olan rəqibləri ilə rəqabət aparmaq üçün qara qızılı endirimlə satmalıdır.

Agentliyin məlumatına görə, yanvarın 6-da Primorsk limanında Urals neftinin bir barreli 37,80 dollara satılıb, eyni gündə dünya birjalarında Brent markalı neftin bir barreli isə 78,5 dollar olub. Yanvarın 9-da Rusiyada 10 min ton neft 218 milyon rubla satılıb, yəni bir barelin qiyməti 42,19 dollar olub. Müqayisə üçün qeyd edək ki, dekabrda Rusiya Maliyyə Nazirliyinin məlumatına görə, Urals neftinin orta qiyməti 50,47 dollar/barel təşkil edib. 2021-ci ilin dekabrında isə qiymət 72,71 dollar olub.

Xatırladaq ki, dekabrın 5-də Avropa İttifaqı tankerlərlə daşınan Rusiya neftini almaqdan imtina edib. Elə həmin gün, Avropa İttifaqı ilə birlikdə G7 ölkələri və Avstraliya tərəfindən tətbiq edilən barel üçün 60 dollar qiymət tavanı fəaliyyətə başlayıb. Bu dövlətlər artıq demək olar ki, Rusiyadan neft almırlar və dekabrın 5-dən neftin qiyməti bu tavanı keçərsə, Rusiya Federasiyasından üçüncü ölkələrə olan tədarükləri sığortalamırlar. Fevralın 5-də isə Avropa İttifaqına və Rusiya neft məhsullarının idxalına qadağa qüvvəyə minəcək.

Dünyada qiymətlər niyə qalxır?

Ümumiyyətlə, Rusiyadan neft məhsullarının idxalına embarqo daha çox dünya bazarında qara qızıl kotirovkalarının artmasına səbəb olmalıdır. Rusiya hakimiyyəti alıcıların olmaması səbəbindən hasilatı əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaqla hədələyir ki, bu da bazarda mal qıtlığı yarada bilər. Bundan əlavə, ötən gün Çinin kovid məhdudiyyətlərini aradan qaldırması fonunda Brent neftinin kotirovkalarında artım qeydə alınıb. Həmçinin yanvarın 8-dən ölkədə xarici vətəndaşlar üçün karantin və PCR testi tamamilə ləğv edilib.

“Kommersant” yazır ki, Londonun ICE Futures birjasında Brent markalı neftin mart fyuçersləri 2,43% artaraq bir barel üçün 80,48 dollar təşkil edib.

Bu arada, Çin özü daha geniş çeşiddə Rusiya neftini idxal etməyə başlayıb. O cümlədən Pekin Varandey və Novy Port sortlarını, həmçinin nadir Arco arktik sortunu idxal edir. Treyderlərin fikrincə, bu sortların satışı bəzi Yaxın Şərq neft növlərini əvəz edə bilər. Lakin Rusiya neftinin əsas ixrac növü hələ də Urals-dır. Rusiya Federasiyasının büdcəsi bu markanın neftinin təxmini orta illik qiyməti əsasında hesablanır.

Bütün bunlar büdcəyə necə təsir edəcək?

News.ru-ya müsahibə verən ekspertlər vəziyyətin rublun məzənnəsinə təsiri ilə bağlı mübahisə edirlər. Bəziləri yaxın gələcəkdə heç nəyin milli valyutanı təhdid etmədiyinə inanır, bəziləri isə onun tezliklə düşəcəyinə əmindir.

İqtisadçı Denis Rakşa:

Hazırda neftin qiymətinin büdcədə nəzərdə tutulan orta illik 70 dollar/barel qiymətindən nəzərəçarpacaq dərəcədə aşağı olması səbəbindən rublun məzənnəsi barədə danışmaq hələ tezdir. Orta illik qiymət nədir? Bu gün 150 dollar, sabah 10 dollar ola bilər və sonda eyni 70 dollar olacaq. Üstəlik, ilin əvvəlidir. Neftin ucuzlaşması ilə bağlı büdcədə hipotetik boşluq bu gün yox, heç olmasa birinci rübdən sonra yaranacaq. Ona görə də indi neftin qiyməti ilə bağlı rublun məzənnəsində heç bir hərəkət olmayacaq.

Bundan əlavə, xarici pulların alınması və bununla da onların məzənnələrinin artırılması yolu ilə milli valyutanın zəiflədilməsi ilə yanaşı, Maliyyə Nazirliyinin büdcəni doldurmaq üçün başqa alətləri də var. Rubl nə qədər zəifləsə də, Rusiya neftin satışından bir o qədər çox rubl alır. Bu, pul və vergilərin artırılması məsələsidir. Maliyyə Nazirliyi isə bütün bunları müxtəlif nisbətlərdə birləşdirə bilər. Məsələyə rublun zəifləməsi ilə yanaşmaq heç də lazım deyil.

Nəhayət, neft məhsullarının qiymətinin necə olacağını hələ heç kim bilmir. Türkiyə, Hindistan, Səudiyyə Ərəbistanı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri var ki, onların vasitəsilə Rusiya nefti Avropa ölkələrinə daxil ola bilər.

Analitik FG "Finam" Alexander Potavin:

Rublun məzənnəsi ənənəvi olaraq Moskva birjasında xarici valyutaya tələb və təklifdən asılıdır. 2022-ci ilin payızında tətbiq edilən sanksiyalara baxmayaraq, Rusiyanın tədiyyə balansı - pul vəsaitlərinin ölkəyə daxil və ölkə xaricində hərəkət nisbəti rublun ucuzlaşmasının qarşısını almaq üçün kifayət qədər güclü idi. Lakin ötən ilin dekabrında Rusiya neftinə qiymət tavanının tətbiqi və embarqo Rusiyanın tədiyə və ticarət balansı ilə bağlı vəziyyəti mütləq pisləşdirdi. Fevralın 5-dən sonra isə vəziyyət daha da pisləşəcək. Rusiya neft məhsullarının idxalına qoyulan qadağa 2023-cü ilin yaz və yay aylarında Rusiya ixracının həcminə mənfi təsir göstərəcək.

Az və ya çox sabit ixrac həcmləri və bir Urals barelinin orta aylıq qiyməti 60 dollar olduğu halda, dolların məzənnəsi 65-68 rubla düşə bilər. Bir barelin qiyməti 55 dollara düşərsə, dolların məzənnəsi 70-72 rubla, neft 50 dollara düşərsə, dollar 74-75 rubla qədər qalxa bilər.

Artem Deev, AMarkets analitik departamentinin rəhbəri:

Maliyyə Nazirliyinin hesablamalarına görə, 2023-cü ildəneftini qiymətini 50 dollar səviyyəsində saxlamaq üçün hasilatı sutkada 10 milyon barrelə qədər azaltmaq lazımdır. Yəni noyabrla müqayisədə 700 min barel azaldılması neft və qaz gəlirlərinin 2,1 trilyon rubl azalmasına səbəb olacaq.

Vəziyyət dəyişməsə, bu, şirkətlərin və dövlətin gəlirlərini ciddi şəkildə azaldacaq. Bu da büdcə xərclərinin azaldılmasını tələb edəcək. Ona görə də büdcə gəlirlərinin aşağı düşməsini rublun zəifləməsi hesabına kompensasiya etməyin yolu aydın görünür.

Çox güman ki, bu, yaxın gələcəkdə baş verəcək. Dolların məzənnəsi nəzərə çarpacaq dərəcədə artacaq və 70 rublu keçəcək. Altı aydan sonra Amerika valyutası 80 rubla qədər bahalaşa bilər.

İxrac gəlirlərinin azalması kontekstində rublun heç bir variantı yoxdur. Rusiya valyutası dollara nisbətdə ucuzlaşacaq və mütləq şəkildə 2022-ci il səviyyəsinə qayıtmayacaq.

Az və ya çox sabit ixrac həcmləri və bir Urals barelinin orta aylıq qiyməti 60 dollar olduğu halda, dolların məzənnəsi 65-68 rubla düşə bilər. Bir barelin qiyməti 55 dollara düşərsə, dolların məzənnəsi 70-72 rubla, neft 50 dollara düşərsə, dollar 74-75 rubla qədər qalxa bilər.

pia.az