“Belə təhsil ola bilməz və olmamalıdır” -  Ekspertdən distant təhsil şərhi

Ekspert: “Bunun adını distant təhsil yox, elektron hoqqabazlıq qoymaq daha düzgün olar”.

“Biz ümumiyyətlə distant təhsilə hazırlıqlı deyildik. Üstəlik, pandemiyadan sonra da nazirlik bu işi arzuolunan səviyyədə təşkil edə bilmədi və xeyli problemlər yarandı. Hazırda distant təhsillə bağlı saysız-hesabsız problemlər var”.

Bu sözləri ekspert Elçin Bayramlı ölkədə distant təhsilin vaxtının uzadılmasını və bu təhsilin çatışmamazlıqlarını PİA.az-a şərh edərkən qeyd edib.

Nazirlər Kabineti Xüsusi karantin rejimi dövründə Azərbaycan Respublikasının ərazisində fəaliyyət göstərən təhsil müəssisələrinin fəaliyyətinin təşkilinə dair əlavə tədbirlər barədə” qərarında dəyişiklik edib. Qərarın qüvvədə olma müddəti dekabrın 1-dən 30-dək uzadılıb.

Qeyd edək ki, qərara əsasən, xüsusi karantin rejimi dövründə Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən bütün təhsil müəssisələrində 2020-ci il 2 noyabr tarixindən tədris və təlim-tərbiyə prosesinin distant (məsafədən) formada təşkili təmin edilir.

Yoluxma sayının çox olmasını nəzərə alaraq demək olar ki, distant təhsil hələ dekabrdan sonra da davam edəcək. Amma o da məlumdur ki, çox şagird internet və komputer probleminə görə distant təhsilə qoşula bilmir.

Bəs distant təhsilin nəticələri necə olacaq? Belə təhsildən şagirdlərin qazanacağı və itirəcəkləri nələr var?

Mövzunu PİA.az-ın əməkdaşı ekspert Elçin Bayramlı ilə müzakirə edib.

Elçin Bayramlı: “Bir ailədən 3 uşaq təhsil alırsa, o ailədə 3 ədəd kompüter və ya planşet hardan ola bilər? Bəzən valideyn smartfonunu uşağa verib işə getməli olur ki, bu da onun öz işinə ciddi problemlər yaradır”.

Həyati əhəmiyətli olmayan bəzi dərslərin, fənlərin müvəqqəti olaraq təxirə salınmasını vurğulayan ekspert PİA.az-a açıqlamasında qeyd edib ki, bir çıxış yolu tapılmalıdır. Əks halda, təhsil sahəsini dayandırmaq lazımdır. Çünki bu, artıq təhsil deyil:

“Biz ümumiyyətlə distant təhsilə hazırlıqlı deyildik. Üstəlik, pandemiyadan sonra da nazirlik bu işi arzuolunan səviyyədə təşkil edə bilmədi və xeyli problemlər yarandı. Burada əhalinin çox hissəsində uşaqlar üçün əlavə komputerlər və planşetlərin olmaması faktı da ciddi problem yaradır. Bir ailədən 3 uşaq təhsil alırsa, o ailədə 3 ədəd kompüter və ya planşet hardan ola bilər? Bəzən valideyn smartfonunu uşağa verib işə getməli olur ki, bu da onun öz işinə ciddi problemlər yaradır. Nazirlik şagirdlərin planşet və ya notbuklarla təmin edilməsi üçün müvafiq proqram həyata keçirməli idi.

Bundan başqa, ölkənin əksər hissəsində internetin sürəti videobağlantıya müvafiq deyil. Çünki internet provayderlərin çoxu istehlakçı hüquqlarını kobud pozaraq abunə olunan sürətin yarısını belə vermirlər - faktiki trafik çox aşağı olur.

Ümumiyyətlə hesab edirəm ki, distant təhsil çox anormal və effektsiz bir sistemdir. Belə təhsil ola bilməz və olmamalıdır. Şagirdlər, tələbələr real auditoriyada, məktəbdə, sinifdə, müəllimlə canlı ünsiyyətlə dərs keçməlidirlər. Praktiki olaraq, 1 müəllim 30 şagirdlə distant dərs prosesini normal apara bilməz. Şagirdlərin həmin vaxt nə etdiyinə nəzarət də mümkün deyil. Şagird kitabdan köçürə bilər, internetdən cavabı tapıb deyə bilər. Müəllimin real olaraq onun yazısına, dərsə diqqət edib-etməməsinə nəzarət imkanı yoxdur.

Elçin Bayramlı: “Təhsil Nazirliyi real təhsilin bərpası üçün bir variant düşünüb həyata keçirməlidir”.

Göründüyü kimi, distant təhsillə bağlı saysız-hesabsız problemlər var. Mən hələ problemlərin heç də hamısınmı saymadım. Belə vəziyyət müəllimlərin və şagirdlərin psixologiyasını, əsəblərini korlayır, valideynlərə əlavə vaxt, enerji sərfiyyatı ilə bağlı problem yaradır, hətta onların işlə bağlı problemlərinin yaranmasına səbəb olur. Normal real təhsildə ibtidai sinif şagirdini məktəbə qoyub işə gedirdilər, indi valideyn məcburdur evdə olsun. Konkret olaraq, pandemiya digər sahələrdən daha çox təhsil sektoruna ağır zərbə vurdu və təhsili məhv etdi. 1-ci, 2-ci sinifə gedən şagirdləri isə təhsildən kənarda qalmış saymaq olar. Bunun adını distant təhsil yox, elektron hoqqabazlıq qoymaq daha düzgün olar.

Hesab edirəm ki, Təhsil Nazirliyi real təhsilin bərpası üçün bir variant düşünüb həyata keçirməlidir. Tutaq ki, qorunma tədbirlərinə nəzarət edilməklə şagirdlər hissə-hissə sinifdə dərs keçə bilərlər. Məsələn, hər partada yalnız 1 nəfər oturmaqla, 5-10 nəfərlik qruplarla. Həm də, tənəffüsdə yaxın ünsiyyətə imkan verilməmək şərtilə. Tədrisi məktəblərdə 3 növbəli sistemə salmaq və həftənin bütün günləri daxil olmaqla keçirmək olar.

Bundan başqa, həyati əhəmiyətli olmayan bəzi dərslər, fənlər müvəqqəti olaraq təxirə salınmalıdır ki, şagirdlər çox yüklənməsin. Nəsə bir çıxış yolu tapılmalıdır. Əks halda, təhsil sahəsini dayandırmaq lazımdır. Çünki bu, artıq təhsil deyil”.

Nərminə UMUDLU
pia.az