Ukrayna 500 min insanı səfərbər etməlidir - Bu, mümkün olacaqmı?

Poliqon Financial Times nəşrinə istinadən xəbər verir ki, 2 ildən artıqdır cəbhədə rotasiyasız və praktiki olaraq məzuniyyətsiz qalan, tükənmiş hərbi qulluqçuları yeni qüvvələr gözləyir.

"İki il fasiləsiz, rotasiyasız xidmət ediblər. Təbii ki, əhval-ruhiyyə aşağıdır və bu, motivasiyanı öldürür. Düzgün istirahət etmək üçün ya rotasiyaya, ya da müntəzəm məzuniyyətə ehtiyacımız var", deyə iki il ərzində cəmi 25 günlük məzuniyyəti olan paraşütçü İlya bildirib.

Hərbçinin sözlərinə görə, kişilərin cəbhəyə çağırışdan yayınmağa çalışmasının səbəbləri arasında Ukraynada müddətsiz xidmət də olub. Ancaq İlya deyir ki, insanlar gəlməsə, onlar dincələ bilməyəcək.

Yeni səfərbərlik qanunu ölkənin qanunvericilik bazasını bu il gözlənilən işə qəbul dalğasından əvvəl yeniləməyi hədəfləyir və bu müddət ərzində 500.000-ə qədər adam çağırıla bilər.

Ukrayna Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, səylər əsasən hazırda döyüş meydanında olan 330.000 tükənmiş hərbçinin dəyişdirilməsinə yönəlib. Qalan əsgərlər döyüş meydanındakı vəziyyətdən asılı olaraq itkiləri əvəz edəcək və digər hərbi ehtiyacları ödəyəcək.

Amma qanunun ziddiyyətli olduğu ortaya çıxır. Ukrayna qanunvericiləri 4000-dən çox düzəliş təqdim ediblər.

Ukraynanın müdafiəsinə könüllü getmək istəyən kişilərin ehtiyatı tükənib, hərbi yaşda olan kişilərin əhəmiyyətli hissəsi cəbhəyə getmək istəmir.

İndiyədək 27 yaşı olan kişilər səfərbər olunub, amma döyüş meydanında əsgərlərin orta yaşı 40 ildən çoxdur. Hərbi xidmətə çağırış yaşının 25-ə endirilməsi təklifi millətin ən gəncini səngərlərə göndərməsinin intihar olacağını iddia edən siyasətçilərin qəzəbli reaksiyasına səbəb olub.

Parlamentin İqtisadi Məsələlər Komitəsinin açıqladığı Ukraynanın kişi əhalisinə dair məlumatlar göstərir ki, 25-60 yaş arasında olan 11,1 milyon ukraynalı kişidən yalnız 3,7 milyonu səfərbər olmaq hüququna malikdir. Digər kişilər ya döyüşür, ya şikəstdir, ya xaricdə yaşayır, ya da kritik işçi hesab olunur.

Fevral ayında "Info Sapiens" sorğusu göstərib ki, kişilərin 48%-i döyüşməyə hazır deyil, 34%-i isə hazırdır.

"Ölmək istəmədiyimi etiraf etməkdən qorxmuram. Nəyi daha çox sevdiyinizə qərar verməlisiniz: ailənimi, yoxsa ölkəni?", deyə ötən yay Ukraynadan qaçmağa çalışan Yaroslav bildirib.

"İnfo Sapiens"in araşdırmasına görə, ölüm və əlillik qorxusu ilə yanaşı, səfərbərlikdən yayınmağa çalışanların əsas problemləri kifayət qədər hazırlıq, qeyri-müəyyən xidmət müddəti, silah və sursat çatışmazlığı olub.

Yeni səfərbərlik qanunu bu problemləri həll etmək məqsədi daşıyır. İlkin layihənin xidmət müddəti üç il və minimum üç aylıq təlimdir. Bəzi ekipajlar könüllülərin öz bacarıqlarına görə vəzifələr seçə biləcəyini reklam etməyə başlayıblar.

Lakin ABŞ və Avropa İttifaqının hərbi yardımında gecikmələr əsgərləri döyüş sursatını azaltmağa və irəli mövqelərdən geri çəkilməyə məcbur edən Ukrayna qanunvericilərinin nəzarəti xaricindədir.

"Bizdə bunu etməyə hazır olan çoxlu insan var, lakin həvəsdən salan amil bu ümumi kontekstdir - ukraynalılar artıq Qərbin etibarlı dəstəyini hiss etmir", deyə Kiyev Sosiologiya İnstitutundan Anton Qruşetski bildirib.

"Ukraynanın Qərb müttəfiqlərinin dəstəyi ilə uğur qazana biləcəyinə inanan "Info Sapiens" respondentlərinin 90%-nin yarısı indi Qərbin yorulduğuna və Ukraynanı Rusiya ilə güzəştə getməyə sövq edəcəyinə inanır", deyə Anton Qruşetski qeyd edib.

Yeni qanun səfərbərlik yaşının iki il azaldılaraq 25-ə endirilməsini və kişilərin onlayn portal vasitəsilə qeydiyyatdan keçməsini tələb edir. Bunu etməmək cərimələrlə nəticələnə bilər. Qanun layihəsini hazırlayan parlamentarilərin fikrincə, layihədən yayınanlar çox güman ki, evlərinə baş çəkəcək və sürücülük vəsiqələri dayandırılacaq.

Dəyişikliklərin bəlkə də ən mübahisəli tərəfi iqtisadiyyat üçün kritik hesab edilən sektorlarda kişilər üçün iqtisadi rezervasiya sisteminin tətbiqidir. Sistemin yeni qanuna daxil ediləcəyi gözlənilirdi, lakin onun yaratdığı hay-küy nəzərə alınmaqla, indi ya hökumətin tənzimləməsi, ya da yeni qanunvericiliklə ayrıca tətbiq ediləcək.

Ukraynada artıq səfərbərlikdən azad edilmiş 550-700 min kritik işçi var. Yeni sistemə əsasən, onlar rezervasiya üçün öz gəlirlərindən ödəməli olacaqlar.

Baş nazir Denis Şmıqal keçən həftə iqtisadi rezervasiya təşəbbüsünün təfərrüatlarını verməkdən imtina edib. Lakin deyib ki, insanları iki kateqoriyaya bölmək lazımdır: mübarizə aparanlar və büdcəni doldurmaq üçün çalışanlar.

Qanun layihəsinə nəzarət edən parlamentin müdafiə komitəsinin rəhbəri Aleksandr Zavitneviç deyib ki, rəsmilər bunu şərh edərkən diqqətli olmalıdırlar:

"Hər qəpik lazımdır, lakin bu, geniş müzakirənin bir hissəsi olmalıdır. Bunun cəmiyyəti varlı və kasıba böləcəyini görənlər var".

İqtisadi rezervasiya haqqı modelinin hər il 5,2 milyard dollardan 13,1 milyard dollara qədər gəlir əldə edəcəyi təxmin edilir. 2 milyona qədər kişi təklif olunan 520 dolları aylıq ödəyə bilər.

İqtisadiyyat Komitəsinin sədri Dmitri Nataluxa etiraf edib ki, onun təklifi mənfi rəylər alıb, lakin Ukraynanın vəsait yaratması lazımdır:

"Bu, axmaq görünə bilər, lakin iqtisadi rezervasiya sxemi insanları səfərbərlikdən xilas etmək üçün deyil, mümkün qədər çox maliyyə resursları yaratmaq üçün nəzərdə tutulub ki, biz qoşunları səfərbər edə bilək".

Ukrayna Maliyyə Nazirliyi və ordusundan bildiriblər ki, yeni səfərbərlik dalğası 2024-cü ildə Ukraynaya təxminən 20,8 milyard dollara başa gələcək. Bu rəqəm Ukraynanın 2024-cü il üçün 41 milyard dollarlıq büdcə kəsirini artırır.

Kiyevdəki Concordia Ukrayna-Amerika Universitetinin iqtisadiyyat professoru Qleb Buryak bildirib ki, minlərlə təhlükəsizlik və polis zabiti artıq əsas təhsili başa vurduğu halda, sahibkarlar niyə mülki şəxsləri işə götürməli olduğunu soruşublar. Ukrayna Müdafiə Nazirliyi polis və təhlükəsizlik xidmətlərinin vacib işi gördüyünü və bəzilərinin artıq Daxili İşlər Nazirliyinin batalyonlarında döyüşdüyünü bildirib.

Qleb Buryak bildirib ki, yeni qanunun aydınlaşdırılması əsas əhəmiyyət kəsb edir, çünki müəssisələr və işçilərin proqnozlaşdırıla bilənliyə ciddi ehtiyacları var.

"İndi insanların işlərini tərk etmələrinin səbəblərindən biri işə qəbul kampaniyasının uğursuzluğudur. O qədər məsələlər var ki, əhaliyə lazımi şəkildə çatdırılmır", deyə Buryak qeyd edib.

Poliqon.info