Bakı ilə Vaşinqton arasında münasibətlər yenidən normal olacaqmı?

Müəllif Fərhad Məmmədov
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri

ABŞ Dövlət Katibinin köməkçisi Ceyms O’Braynın Bakıya səfəri baş tutub. Yaxınlıqda ABŞ-ın Azərbaycandakı səfiri təyin edilmiş Mark Libbi də olub.

O’Braynın ABŞ Konqresində Azərbaycanla münasibətlərlə bağlı açıqlamalarından, xüsusən də “business as usual” ilə bağlı açıqlamalarından sonra Vaşinqtonla Bakı arasında gərginlik pik həddə çatdı. Gözlənildiyi kimi, Bakı Vaşinqtona “güzgü” prinsipi ilə cavab verdi və bu, ABŞ-ın regiondakı maraqları üçün yaxşı heç nə vəd etmədi.

Dövlət Katibi Blinkenin prezident İlham Əliyevə zəng etməsi gərginliyin səviyyəsini aşağı saldı və bundan sonra gərginliyin tətikçisinin özü Bakıya göndərildi. Qeyd edək ki, O'Braynın səfəri regional deyil, yalnız Bakıya səfərdir! Yəni bu, rayona planlaşdırılmış səfər deyil. O’Brayn Rumıniyaya uçurdu və vəziyyəti yüngülləşdirmək üçün Bakıya da gəldi...

Deməli Azərbaycan Prezidenti və Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri ilə görüşlərlə bağlı iki press-reliz var. Diqqəti cəlb edən məsələ isə Azərbaycanın şərti - regionda yeni reallığı qəbul etmək - oldu. Yəni O’Brayn Qarabağı hər hansı formada qeyd etmək iddialarında dayanacaq, lakin Qarabağın Azərbaycan olduğunu qəbul edəcək!

Hazırda Dövlət Departamenti özünü elə bir vəziyyətə salıb ki, çılğın konqresmenlər və senatorlar qarşısında bir söz deməli, Bakıda isə tamam başqa bir şey söyləməlidir.

Münasibətlər yenidən normal olacaqmı?

Təbii ki, ABŞ-ın Azərbaycanla münasibətlərindəki bütün anlaşılmazlıqlar O’Braynın bir səfəri ilə həll olunmayacaq. Amerika siyasətçiləri və diplomatları o qədər aləmi qarışdırıblar ki, münasibətləri qısa müddətdə normallaşdırmaq heç də asan olmayacaq. Əminəm ki, yaxın gələcəkdə bunu etmək mümkün olmayacaq.

Çılğın siyasətçilər, radikal xristianistlər və korrupsioner məmurlar Dövlət Departamentinin simasında icra hakimiyyətinin nümayəndələri tərəfindən dayandırıla bilməyən bir çarxın fırlanmasına səbəb olublar. Amerika diplomatiyası artıq Orta Asiyadan Türkiyəyə gedən nəqliyyat arteriyasının İrandan keçə bilməyəcəyi ilə bağlı aldadıcı fikri önə çıxararaq, dağıdıcı yol tutub. O`Braynın bu təxribatçı bəyanatı prezident İlham Əliyevdən də yan keçməyib və bu yanaşmanın bütün absurdluğu Ermənistanda nümayiş etdirildi. Orada çərşənbə axşamı Paşinyanın “Sülhn kəsişməsi” layihəsi mövzusunda beynəlxalq konfrans təşkil olundu və burada İran səfiri əsas məruzəçi oldu. Axı İrəvanın planlarında Şimal-Cənub Hindistan-İran-Ermənistan-Gürcüstandır. Yəni Ermənistanda İranın iştirakı ABŞ üçün normaldır, amma Azərbaycana gələndə bu, sərfəli dəbdəbə deyil...

İndi ABŞ-la münasibətlərdə əsas məsələ vəziyyəti düzəltmək və daha da pisləşdirməməkdir. Yəni münasibətlərdə yeni normallıq yaratmaqdır...

Çox şey Ermənistan-Azərbaycan, o cümlədən ikitərəfli yanaşmalardan asılı olacaq. ABŞ vasitəçiliyinin yaxın vaxtlarda bərpa olunacağını gözləmək doğru olmazdı. Axı ABŞ bunun üçün nə edib ki?! Hələ kiheç nə.

Baxaq görək, ABŞ hansı bəyanatlar və hərəkətlərlə reallığı qəbul etdiyini nümayiş etdirəcək. Bir neçə variant ola bilər: Ermənistanda müstəntiqlərin fəaliyyətinin rəsmi şəkildə məhdudlaşdırılması, ABŞ-ın yeni səfirinin Şuşaya səfəri, ABŞ prezidenti səviyyəsində yeni anti-Azərbaycan təşəbbüsünün qəbulu prosedurunun dondurulması...

Oturub gözləməyin mənası yoxdur, çünki amerikalı diplomatlar ABŞ-a qayıdacaqlar və təcrübənin göstərdiyi kimi, ABŞ-dakı və Bakıdakı amerikalı diplomatlar tamamilə fərqli şeylərdir.

Poliqon.info