Bütün dövrlərin və xalqların ən varlı adamı Mali imperatoru mansa Musa

XIV əsrdə Avropa daxili müharibələrdən, türklərin və qara taunun həmləsindən silkələndikcə Qərbi Afrikada Mali imperiyası çiçəklənirdi

O zamankı hökmdar mansa (ərəbcə: ali rəhbər-tərc.) Musa onu bütün dövrlərin və xalqların ən varlı adamı edən sərvətə sahib idi.

Mansa Musa 1324-1325-ci illər arasında Məkkəyə getdiyi həcc ziyarəti sayəsində dünyaya tanınıb. Səhrayla 10 min əsgər, 30 min mülki şəxs, 12 min qul və padişahın yaxınlaşdığını xəbər verən 500 carçıdan ibarət karvan gedirdi. Təbii, bu cür böyük karvan xeyli vəsait tələb edirdi. Tarixi salnamələr xəbər verir ki, mansa Musa buna görə də özüylə 12 000 kq-dan çox qızıl götürüb və özünə sıxıntı verməyib.

Hökmdar Saxara səhrasını keçərkən hər gün masasının üstündə bişmiş təzə balıq və tərəvəz olub. Bunu çaparlar gətirirdilər. Həm də Musanın xanımının bütün şıltaqlıqları yerinə yetirilirdi. Niyeriba Konde bir dəfə hovuzda çimmək istəyib. 8700 qul bir anda qumu qazmağa başlayıb, Konde və 500 kənizi səhəri gün tulumlarla su doldurulmuş hovuzda artıq suyu şappıldadırdılar.

Mansa Musanın ziyarəti bir ilə yaxın çəkib. Hökmdar cümə günü keçdiyi hər bir şəhərdə məscid tikməyi əmr edib. Musa yoxsullara qızıl paylayıb, inanılmaz dərəcədə yüksək qiymətə mallar alıb. Bu səbəbdən növbəti on ildə Qahirə, Mədinə və Məkkə kimi böyük şəhərlərdə qızılın devalvasiyası baş verib.

Mansa Musa geri qayıdarkən böyük həcmdə və yüksək faizlə qızıl borc edib. Bu, tarixdə yeganə hadisədir ki, bir nəfər qızılın qiymətini tənzimləyib

Timbuktuda məscid

O zamanlar Mali dövlətinin xəzinəsinin doldurulımasında əsas üsul qızıl və duz hasilatıydı. Xoşbəxtlikdən, hökmdar təkcə özünün deyil, həm də xalqın rihafının qayğısına qalıb. Mansa Musa öz hakimiyyəti illərində dövləti tərəqqiyə aparıb. Hər yerdə məscidlər, böyük universitet və kitabxanalar inşa olunub. Hökmdar islamı qəbul etməyən və bütpərəstlik allahlarına etiqad edənlərə qarşı dözümlüydü. Dövlətdə sabitliyin az əhəmiyyəti olmayan daha bir səbəbi.

Mansa Musanın idarəçiliyini Mali üçün “qızıl dövr” adlandırırlar.

2012-ci ilin araşdırmalarına görə, mansa Musa Rokfeller və Rotşildi geridə qoymaqla tarixdəki ən varlı 25 nəfər içində birinci yeri tutub. Onun sərvəti 400 milyard dollar dəyərləndirilib.

pia.az