Maroderlərin marşı: Miqrant qarətçilər Türkiyədən xilasediciləri qovurlar…

Kiçik Asiya tarixindəki ən ölümcül zəlzələlərdən birinin törətdiyi böyük dağıntılarla yanaşı, Türkiyənin cənub-şərqindəki vəziyyət qarətçi dəstələrinin hücumları ilə daha da ağırlaşır. Onlara görə müxtəlif ölkələrdən olan xilasedicilər bölgədə axtarış işlərini dayandıraraq ölkəni tərk edirlər. Avstriya, Almaniya, İsrail xilasedicilərı artıq işlərinə xitam veriblər. Bu arada, nə fövqəladə vəziyyətin tətbiqi, nə gücləndirilmiş polis dəstələri, nə də kamerada ictimai linç quldurlara qarşı kömək etmir. Başqa bir təhlükə isə sosial şəbəkələrdir. Hər kəs yeni dəhşətlər haqqında yazır - bəndin dağılması, tüğyan edən soyğunçuluqlar və yeni zəlzələ təhlükəsi haqqında sosial şəbəkələr də yayılan əsilsiz xəbər panikaya səbəb olur.

Qızılla dolu plastik torba

Rusiya Fövqəladə Hallar Nazirliyi NEWS.ru-ya bildirib ki, rusiyalı xilasedicilər hələ də işlərini davam etdirirlər və Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Türkiyədəki əməkdaşları talançılarla şəxsən qarşılaşmayıblar. Bununla belə, xilasetmə agentliyi vəziyyətin dəyişə biləcəyini etiraf edir və xəbərləri öz saytından izləməyi tövsiyə edir.

Bu arada, talançılar tərəfindən tərk edilmiş mənzillərin və mağazaların qarət edilməsinin ilk görüntüləri zəlzələlərdən bir gün sonra, fevralın 7-də İnternetdə görünməyə başladı. Üstəlik, ilk günlərdə çoxları küçədə heç nəsiz qalıb, sadəcə yemək axtarırdılarsa, indi vəziyyət başqadır. Türkiyə mətbuatının yazdığına görə, qarətçilər bütöv ailələri talançılığa gedirlər və bu, qiymətli ov üçün məqsədyönlü axtarışdır. Evlərdən avadanlıqları, mebelləri aparırlar, hətta ölülərin əllərini kəsirlər ki, onlardan qızıl bilərziklər, zinət əşyaları çıxarsınlar (ən azından türk sosial şəbəkələrində əllərin kəsilməsi haqda çox yazırlar). Hətta humanitar yardımla yük maşınlarına hücum edən silahlı dəstələr də var idi. Belə ki, Türkiyənin Qaziantep şəhərində bir kişi boyunbağı, üzük və bilərziklərdən ibarət plastik torbada bir kiloqrama yaxın qızılla yaxalanıb. Qiymətli əşyaların sahibi ağır döyülərək həbs edilib. Ümumilikdə, son günlər cinayət yerində tutulan yüzdən çox soyğunçu saxlanılıb.

Lakin polis bəzi quldurları yaxalasa da, qalanları kütləvi dağıntılar arasında onları tutmağın çətin olacağına məntiqlə inanaraq, həddi aşmaqda davam edirlər. Üstəlik, quldur dəstələrinin əylənməsi hətta xilasedici dəstələri də qorxuya salıb və onlar quldur dəstələri arasında atışma və çəkişmələr şəraitində işlərini davam etdirmək fikrində olmadıqlarını bildirərək Türkiyəni tərk edirlər. Xilasedicilərin bəziləri hətta yaralı yerli sakinlərlə dolu düşərgələrdə sığınacaq axtarmalı olublar.

Xilasetmə əməliyyatının gözlənilən müvəffəqiyyəti təhlükəsizlik riski ilə mütənasib deyil. Türkiyədə qruplar arasında qarşıdurmaların artması müşahidə olunur. Atışmaların olduğu bildirilir. Bunu Avstriyanın Fəlakətlərə Yardım Birliyinin (AFDRU) sözçüsü Pierre Kugelweis deyib.

Beş növ qarətçi

İndi o qədər talan halları var ki, media və sosial şəbəkələrə əsaslanan Telegram kanalları talançıların təxmini təsnifatını kateqoriyalara ayırıb.

Birinci kateqoriyaya “əsasları olanlar” adlanan daxildir. Bunlara yeməyə ciddi ehtiyacı üzündən hərəkət edən, özlərinə və qohumlarına yemək tapmağa çalışan insanlar aiddir. Nəzərə alsaq ki, humanitar yardım elə ertəsi gün gəlməyə başladı və bu talançılar dəstəsi sürətlə yoxa çıxdı.

İkinci kateqoriya “daşıyıcılar”dır. Əsasən sahiblərinin qoyub getdiyi dükanlardan uzun ömürlü mallar: məişət texnikası və ya uzunmüddətli saxlama məhsulları aparırlar. Tezliklə onlar da yoxa çıxdılar, çünki götürməyə heç bir şey qalmadı, xüsusən də gücləndirilmiş polis rejiminin mövcudluğunda.

Üçüncü və dördüncü kateqoriyalara “dəstələr” və “əlaltılar” daxildir. Bunlara şəhərdə piyada hərəkət edən, harada olursa olsun, xarabalıqlarda, başqalarının mənzillərində, cəsədlərdə təsadüfi olaraq dəyərli bir şey tapmağa çalışan kiçik və böyük qruplardır. Onların hüquq-mühafizə orqanları ilə heç bir münaqişəsi olmayıb. Ən qiymətli şeyləri isə ilk günlərdə alııblar.

Siyahıda sonuncu kateqoriya “quldurlar”dır. Onlar silahla maşınlara hücum edir, qiymətli əşyaları, pulları, humanitar yardımları aparırlar. Bəzən atəş açmağa hazırdırlar. Görünür, axtarış-xilasetmə qrupları məhz onlardan qaçır.

Bu canlıları öldürmək də azdır

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan xəbərdarlıq edib ki, fevralın 8-dən ölkənin cənub-şərqindəki 10 əyalətdə üç ay müddətinə fövqəladə vəziyyət rejimi tətbiq edildikdən sonra hakimiyyət talançılığı dayandıracaq. Ancaq çox az adam tətbiq edilən üsullarının bu qədər sərt olacağını gözləyirdi. Hüquq-mühafizə orqanları talançılarla ən yaxşı halda maarifləndirici söhbətlər aparır, onları döyür, ən pis halda isə öldürürlər. Xüsusi qrupların hərəkətlərini lentə almaqla dolu olan sosial şəbəkə istifadəçiləri birmənalı olmayan emosiyalarını saxlaya bilmirlər.

“Onlar öldürüldü? Kabus! Niyə öldürürlər?! Allahdan qorxmurlar?”, “Çox qəribə davranış! Deyəsən, Türkiyə xüsusi olaraq talançı dəstələri tərəfindən sarsıdılır!”, “Bir az təəssüflənmirəm. Bu canlılara görə üç xilasetmə qrupu artıq ayrılıb. Hələ nə qədər insanı və uşaqları xilas etmək olardı!”, deyə istifadəçilər yazır.

O qədər soyğunçuluq halları var ki, polis öhdəsindən gələ bilmir, ona görə də yerli sakinlər öz briqadalarını təşkil ediblər. Quldurları tutub özləri cəzalandırırlar. Bu, şəhərin küçələrində toqquşmalara, odlu silahdan istifadəyə gətirib çıxarır və çoxlarının qorxduğu kimi, bu vəziyyət xaosa çevrilə bilər.

Narahat bloggerlər

Türkiyə hakimiyyəti digər məsələlərlə yanaşı, sosial şəbəkələrdəki nəşrləri diqqətlə izləməlidir. Twitter-də dövlət qurumları adından çoxlu sayda saxta səhifələr yaradıb. Onlar iddia edirlər ki, ağır ziyan dəymiş Antakya şəhəri yaxınlığındakı Yarseli bəndi zəlzələlər nəticəsində dağılıb və tezliklə şəhər tamamilə su altında qalacaq və insanlar təcili olaraq oradan təxliyə edilməlidir. Bu, çaxnaşma və şəhər kənarında tıxaclara səbəb olub. Onlara ilişən avtomobillər humanitar yardım daşıyan yük maşınlarının yolunu kəsib. Üstəlik, Antakyanın su basması ilə bağlı çaxnaşma şayiələri səbəbindən xilasedicilər könüllülərlə birlikdə təcili olaraq zəlzələ zonasını tərk etməyə başladılar.

Hakimiyyət insanları sakitləşdirməyə çalışıb. Hərbçilər və polis şəhərin küçələrinə çıxıb. Maşınlara yaxınlaşaraq insanları geri dönməyə və heç yerə getməməyə çağırıblar. Onların sözlərinə görə, talançılar insanların evlərini boş qoyması üçün fəal şəkildə yalan məlumatlar yayırlar.

Bəziləri geri qayıdıb. Yılmaz adlı Hatay sakininin NEWS.ru-ya verdiyi məlumata görə, bəndin dağılması ilə bağlı həyəcan siqnalının yalan olduğu üzə çıxıb. Hazırda Antakyada vəziyyət nisbətən sakitdir, çünki yeraltı təkanlar bir neçə yüz evin dağıldığı şəhərdə hələ də hiss olunur. Bu arada İstanbul Baş Prokurorluğu panika xarakterli açıqlamalar yayan Oğuzhan Uğur (blogger və “BaBaLaTV” YouTube kanalının müəllifi) və digər bloqçularla bağlı araşdırmalara başlayıb.

Ərəb quldurları

Talançılarla bağlı vəziyyət ölkədə daxili siyasi çəkişmələrə səbəb olub. Miqrant problemi uzun müddətdir ki, Türkiyə cəmiyyətini çox narahat edir. 2011-ci ildə Suriya münaqişəsi başlayandan bəri Türkiyə qaçqınlara ev sahibliyi edib və onların sayı müxtəlif hesablamalara görə 4-6 milyondur. Zaman keçdikcə miqrantların çoxluğu Türkiyə əhalisi arasında artan narazılıqlara səbəb olmağa başladı, xüsusən də bütövlükdə böyük şəhərlərdəki ərazilər suriyalıların, əfqanların və iraqlıların yerliləri sıxışdırdığı gettoya çevrilməyə başladı.

Eyni zamanda, talançılıqla məşğul olanların miqrantlar olması sübut olunmamış qalır. Ola bilsin ki, qarətçilər arasında yerli sakinlər də az deyil. Amma suriyalı qaçqınların əksəriyyəti İstanbulu nəzərə almasaq, məhz zəlzələlərin baş verdiyi Türkiyənin cənubunda yaşadığından müxalif siyasətçilər vəziyyətdən öz məqsədləri üçün yararlanmaq və prezidentin imicinə bu cür zərbə vurmaq üçün hər şeydə miqrantları günahlandırmaq fürsətini əldən vermədilər. Müxalifət mediası tez-tez yazır ki, soyğunçuların demək olar ki, hamısı prezident Ərdoğanın siyasəti nəticəsində ölkədə peyda olan suriyalı və əfqanlardır.

Bu arada prezident seçkiləri mayın 14-nə təyin olunub. Amma böyük ehtimalla seçki təxirə salınacaq. Bütün hallarda zəlzələ artıq hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası üçün çox pis vəziyyət yaradıb. Ancaq təbii fəlakətin Türkiyə liderinin reytinqinə tam olaraq necə təsir edəcəyi hələ çox aydın deyil. Baş verənlər Ərdoğanın, yoxsa müxalifətin əlinə oynayacaq, hələ bilinmir. Lakin Ərdoğan talancılığa son verə bilməzsə, vəziyyət daha da ağırlaşa bilər.

Mənbə: NEWS.ru

Tərcümə Poliqon-a aiddir

Poliqon.info