Makronizmin Kabusu - Fransa prezidentinin mümkün varisləri kim ola bilər?..

Fransada Emmanuel Makronun yerinə kimin keçəcəyi barədə ciddi düşünürlər. Görəsən niyə?..

Müəllif: Maksima Minaev, Rusiya Elmlər Akademiyasının ABŞ və Kanada İnstitutunun baş elmi işçisi
“Kommersant” qəzeti

Ölkədə prezident seçkiləri yalnız ötən ilin yazında baş tutdu və bu seçki göstərdi ki, Yelisey sarayının sahibinin hələ də bərabər rəqibi yoxdur. 2017-ci il prezidentlik yarışına yeni gələn gənc Makron Avropa da hamının çiyinlərini çəkərək gülümsəməyə məcbur etdi. Onların hamısının ağlında bir sual vardı: bu adam həqiqətən Fransanın prezidenti ola bilərmi? Və bu arada Emmanuel Makron özünü milli lider kimi yenidən kəşf etdi və bir çoxları üçün bu, sensasiya oldu. Tezliklə o, Fransa siyasətinə daha əvvəl Beşinci Respublikada mövcud ola bilməyən öz üslubunu - siyasi “makronizmi” daxil etdi.

Makron bu qədər qeyri-adi olan nə etdi? Ənənəvi siyasi qüvvələrin sistemli böhranı və tanınmış simaların olmaması kontekstində Emmanuel Makron öz təhlükəsi və riski ilə əvvəlcə fərqli bir yol tutdu.

O, özünü “tənhalıqda” güclü, təcrid olunmuş siyasətçi kimi göstərməyə başladı və bu, iki dəfə - həm 2017-ci ildə, həm də 2022-ci ildə işə yaradı.

Üstəlik, Makronun nou-hau son seçki kampaniyası zamanı Fransa prezidentliyi yarışının əbədi “ikinci nömrəsi” olan, israrlı, lakin fransızlar tərəfindən eyni dərəcədə inadla seçilməyən Marin Le Pendən istifadə etməyə çalışdı. Le Pen özü də bilmədən rəqibini təqlid edərək, seçicilər qarşısında başqa, lakin Makrona alternativ, “bütün fransızların namizədi” kimi görünmək istəyirdi.

Bunun üçün 2021-ci ilin payızında Marin Le Pen yeni görkəmdə görünməyə çalışdı və risk etdi. O, müdafiə etdiyi şeydən uzaqlaşdı və ondan əvvəl atası Jan-Mari Le Pen “Milli Birlik” partiyasının daimi lideri postunu tərk etməyə tələsdi və prezidentlik yarışı bitdikdən sonra belə geri qayıtmadı. Ancaq bu ona kömək etmədi. Makron 2022-ci il seçkilərini çox çətinlik çəkmədən qazandı və Marin Le Penə heç bir şans qoymadı.

Məhz bundan sonra ekspertlər və siyasi texnoloqlar “Makronizm” siyasi fenomeni - Yelisey sarayında oturmağa namizədlərin Makrondan nümunə götürərək ənənəvi platformalardan deyil, öz mövqelərində hakimiyyət zirvəsinə qalxmaq cəhdi haqqında danışmağa başladılar.

Bu platformalar və onların mastodonları üzərində uçmağa çalışaraq, müxtəlif cinahlardan səslər toplayır.

Bu arada, siyasi “makronizm” heç nədən yaranmayıb və uzun illərdir ki, özünü təsdiq edir. “Bütün fransızlar üçün namizəd” ilk prezidentlik müddəti boyunca “özlüyündə bir şey!” olaraq qaldı. O, parlamentdə çoxluğun dəstəklədiyi siyasətçi idi, eyni zamanda partiya qüvvələrinin liderliyindən rəsmən uzaqlaşdı. Ölkə başçısı heç bir ortaqlığı olmayan texnokrat baş nazirlərlə çiyin-çiyinə işləyirdi. Hökumətə əvvəlcə Eduard Filipp, sonra isə Respublikaçılar partiyasından olan, Baş nazir kreslosu naminə bu partriyanı tərk edən və Yelisey sarayının birinci şəxsi ilə əməkdaşlıq təcrübəsi olmayan Jan Kasteks rəhbərlik edirdi. Bu payız, nəhayət, “makronizm” təkcə indiki prezidentin şəxsiyyəti ilə məhdudlaşmayan platforma kimi formalaşdı, bunun üçün əsaslı səbəblər var.

Yelisey sarayının rəhbərinin daha prezidentliyə namizəd ola bilməyəcəyi bir şəraitdə ekspertlər və media siyasi səhnəyə onun davamçıları kimi baxdıqları bütöv bir səpələnmiş fiqur peyda oldu. Bu gün elə oyunçular hovuzu formalaşır ki, onun içindən 2027-ci il seçkilərində hazırkı dövlət başçısının rəsmi dəstəyini ala biləcək və onun xəttinin davamçısına çevrilə biləcək namizədin meydana çıxma ehtimalı yüksəkdir.

Emmanuel Makronun varisi roluna əsas namizəd isə Eduard Filippdir.

Hazırkı prezidentin yanında bir sıra texniki başlanğıclardan birincisi olan Eduard Filipp 2021-ci ildə, əsas vəzifəsi Yelisey Sarayının siyasi kursunu təbliğ etmək olan yeni sağ mərkəzçi partiyanın sükanı arxasına keçdi.

Makronistlərin qalaktikasındakı ikinci ən mühüm fiqur Bruno Le Merdir. Le Mer Dominik de Vilpenin və Fransua Fiyonun neo-qollist hökumətlərində çalışıb. Makronun komandasında o, İqtisadiyyat naziri vəzifəsinə başlayıb və hazırda iqtisadiyyat, maliyyə, sənaye və rəqəmsal suverenlik naziri vəzifəsini tutur.

Üçüncü potensial namizəd Daxili İşlər Nazirliyinin hazırkı rəhbəri Cerald Darmanindir. Onun bütün nazirlik karyerası Makronun prezidentliyi ilə bağlıdır. 2017-ci ildə o, ictimai fondlar naziri kimi ilk portfelini alıb. Və üç ildən sonra o, Daxili İşlər Nazirliyinin rəhbəri oldu və keçən il bu vəzifəyə Xarici Ərazilər Nazirinin səlahiyyətlərini əlavə edib.

Hər üç namizəd Fransa üçün ənənəvi mərkəz sağını təcəssüm etdirir, lakin xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, bu mərkəz sağ yeni nəşrində Emmanuel Makron tərəfindən redaktə edilib.

Bütün hallarda isə Avropanın ürəyində, Makronun daha 4 il idarə edəcəyi Fransada artıq siyasi kabus dolaşmaqdadır...