Alimlər qütb dəniz buzlarında istilik mənbəyi kəşf edib
Poliqon xəbər verir ki, alimlər istilik keçiriciliyini hesablamaq üçün bir sıra riyazi üsullardan istifadə ediblər. Qeyd edilir ki, buzun istilik keçiriciliyi əsas rol oynayır, bu, iqlim modellərində mühüm parametrdir. Lakin buzun xüsusi mikrostrukturuna, temperatura həssaslığına və duzluluğuna görə hesablamaq çətindir.
Son illərdə dəniz buzu iqlimşünasların diqqət mərkəzindədir. Planetdə orta illik temperaturun yüksəldiyi və qütb bölgələrinin başqa yerlərə nisbətən daha sürətlə istiləşdiyi aydınlaşdıqda atmosfer-okean su-dəniz buz sistemi xüsusi əhəmiyyət kəsb edib.
Dəniz buzu okeanı atmosferdən ayıran izolyasiya örtüyüdür. Günəş işığını əks etdirir və hava ilə su arasında istilik mübadiləsinə nəzarət edir. Dəniz buzu geribildirim sistemində iştirak edir: onun sahəsi nə qədər böyükdürsə, günəş radiasiyasını bir o qədər çox əks etdirir və havanın temperaturu bir o qədər aşağı olur. Son onilliklərdə dəniz buzunun sahəsi nəzərəçarpacaq dərəcədə azaldı və bu, bütün sonrakı nəticələrlə birlikdə istixana effektinin artmasına səbəb olub.
"Dəniz buzları soyuq mövsümlərdə, zirvələrdə okean səthinin təxminən 15 faizini əhatə edir. Bu, atmosfer və okeanın sərhəddindəki nazik təbəqədir və onlar arasında istilik mübadiləsinə təsir göstərir", deyə Macquarie Universitetinin (Avstraliya) tətbiqi riyaziyyat üzrə baş müəllimi Noah Kreizman bildirib.
"Dəniz buzunun strukturu, xüsusilə temperatur və duzluluğa yüksək həssaslığı onun xüsusiyyətlərini, o cümlədən istilik keçiriciliyini ölçməyi və modelləşdirməyi son dərəcə çətinləşdirir", deyə Kreizman əlavə edib.
Okeanda havanın temperaturu mənfi 30 dərəcə Selsidən aşağı düşəndə dəniz suyunun temperaturu hələ də mənfi iki dərəcədir. Tədqiqatçı vurğulayıb ki, bu, böyük bir temperatur fərqi yaradır: su yuxarıdan aşağı donmağa başlayır. Proses sürətlə gedir, duz yerdəyişir. Qalan şey, hava kabarcıkları və çox duzlu məhlulun cibləri olan təmiz su buzunun matrisidir - duzlu su.
Bu sıx duzlu su damlaları təzə okean suyundan daha ağırdır. Nəticədə, buzun içərisində konveksiya baş verir, duzlu suların dolaşdığı böyük məsamələr görünür. Dəniz buzu içərisində maye duzların hərəkəti nəzəri olaraq temperaturun artması ilə istilik ötürülməsini artıra bilər.
Elm adamları dəniz buzu kimi içərisində dövr edən duzlu məsaməli kompozit material üçün nəqliyyat tənliyini modernləşdiriblər. Onlar göstərdilər ki, buzun içindəki konvektiv cərəyanlar effektiv istilik keçiriciliyini iki-üç dəfə artıra bilir.
Poliqon.info