Nüvə arzusu: Avropa 130 milyard avroya 10 blok tikmək istəyir, amma problemlər var
1986-cı ildə Çernobıl partlayışı Sovet dövründən qalan Şərqi Avropada nüvə layihələrinin sürətini ləngitdi və kommunist rejimlərinin süqutu onları minimuma endirdi. Bununla belə, Avropanın şərq hissəsi son onilliklərin ən böyük yeni potensial hərəkəti ətrafında toplaşır. Ancaq sual bunun üçün xərcləri kimin ödəyəcəyi və bunun nə ilə nəticələnəcəyidir.
Poliqon xəbər verir ki, bu barədə Bloomberg Agentliyi yazıb.
"Çexiyadan Rumıniyaya qədər ölkələr bəzilərinin əsrin ən böyük layihəsi adlandırdığı layihə üçün planlar hazırlayırlar. Bloomberg-in tərtib etdiyi son proqnozlara görə, onlar təxminən 130 milyard avroya (139 milyard dollar) ən azı onlarla yeni nüvə bloku tikmək istəyirlər", deyə məqalədə qeyd edilir.
Bildirilir ki, keçmiş kommunist dövlətləri əsasən 1970-1980-ci illərdən mövcud imkanları miras alıblar. Bununla belə, onlar məhdud müddət ərzində işləyəcəklər. Ölkələr daha ucuz rus qazından imtina etmək məcburiyyətində qaldıqdan sonra indi hökumətlər yeni potensial üçün siyasi dəstəkdən istifadə edirlər.
Rəsmilərin fikrincə, problem odur ki, ölkələrin mühəndislik üzrə bilikləri yoxdur və öz ambisiyalarının miqyasını maliyyələşdirmək üçün mübarizə aparırlar. Heç bir özəl investor təkbaşına yeni zavod tikmək riskini üzərinə götürməyəcək, ona görə də hökumətlər işə qarışmalıdır. Avropa İttifaqı subsidiyaları əsas olacaq, lakin bu pul üçün rəqabət də olacaq.
"Maliyyələşdirmə indiyə qədər ən vacib məsələdir. Qərarın mərkəzində bu dayanır", deyə Nüvə Enerjisi Agentliyinin iqtisadçısı Jan Horst Keppler vurğulayıb.
Bu arada Qərbi Avropada mənzərə birmənalı deyil. Məsələn, Belçika və İspaniya nüvə enerjisindən imtina etməyi planlaşdırır. Digərlərində vəziyyət sabitdir. Avstriya 1978-ci ildə referendumda nüvə enerjisindən imtina edib. Almaniyada hökumət 2011-ci ildə Yaponiyada baş vermiş Fukusima fəlakətindən sonra imtina etmək qərarına gəlib.
Belçika, Fransa, Finlandiya və İsveç 100 milyondan çox vətəndaşın elektrik ehtiyaclarının ən azı 1/3-ni reaktorlardan istehsal etməyə davam edir. Aİ-nin ən yeni reaktoru Finlandiyada Olkiluoto 3 keçən il elektrik enerjisi istehsal etməyə başlayıb. Bu yay Fransa uzun müddət gecikmiş Flamanville-3 EPR reaktorundan elektrik enerjisi istehsal etməyə başlayacaq.
Jurnalistlərin fikrincə, yeni reaktorların işə salınması üçün dövlət subsidiyaları demək olar ki, Aİ-nin razılığını alsa da, onların miqyası qorxuludur. Məsələn, Polşa Westinghouse Electric Co.-nun ilk zavodu üçün 30 milyard dollardan çox başa gələ biləcək reaktorlarını necə maliyyələşdirmək barədə danışıqları davam etdirir. Bu məbləğ ölkənin 2023-cü il üçün bütün müdafiə büdcəsinə və ya ÜDM-in 3,9%-nə bərabərdir.
Şərqi Avropa ölkələri yaxın gələcəkdə investisiya qərarlarının veriləcəyini gözləmir. Onlar Aİ-nin gələn ilin iyununda təsdiqlənəcəyi ehtimal edilən 2028-2034 büdcə dövrünün bir hissəsi kimi yardımı təsdiqləməsini gözləyirlər. Aİ-nin yaşıl enerji planlarına nüvə enerjisi də daxildir.
Çexlər avqustun sonuna kimi ən azı bir reaktorun təchizatçısı kimi hansı şirkətin olacağına qərar verəcəklər. İqtisadiyyat və Ticarət Nazirinin müavini Tomas Ehler rəqabətli maliyyələşdirmə təklifinin olmadığını və hökumət kreditlərinin çox güman ki, xərclərin 90%-ni ödəyəcəyini deyib.
Məqalədə vurğulanır ki, bu sənaye ən çox reaktor tikən Çin və Rusiyadakı dövlət modelindən fərqlənir. Avropanın nüvə layihələri də tikinti ləngimələri və xərclərin aşılması ilə məşhurdur. Məsələn, Slovakiyada Mohovets zavodunda yeni qurğunun tikintisi on il gecikib və proqnozlaşdırılan 2 milyard avrodan iki dəfə çox başa gəlib.
Hazırda Aİ-də tikilməkdə olan yeganə yeni atom elektrik stansiyaları Rusiya tərəfindən Paks II AES-in tikintisini maliyyələşdirdiyi Slovakiyada və Macarıstanın cənubunda bir atom elektrik stansiyasıdır.
Poliqon.info